myelinisatie

Myelinisatie (myelinisatie) is het proces waarbij zenuwvezels in het centrale zenuwstelsel (CZS) en het perifere zenuwstelsel (PZS) worden omgeven door myeline, een vettige isolatielaag die neuronale axonale signalen efficiënter maakt. Myeline wordt geproduceerd door oligodendrocyten in het CZS en door Schwanncellen in het PZS. Rond elk axon ontstaat een myeline-omhulling met korte ondoorlopen delen, knopen van Ranvier genoemd, waardoor signalen sprongsgewijs kunnen voortgeleiden (saltatoire geleiding).

De myelinisatie begint tijdens de ontwikkeling en vordert over verschillende hersengebieden heen, meestal met een caudale naar rostrale volgorde: sensorische en motorische systemen rijpen vroeg, daarna volgen associatieve gebieden zoals de prefrontale cortex. Oligodendrocyte precursor cells (OPC's) differentiëren tot oligodendrocyten die myeline rondom meerdere axonen in het CZS vormen; in het PZS sturen Schwanncellen de opbouw van myelinatie aan rond individuele axonen.

De functie van myelinisatie is tweeledig: het verhoogt de snelheid van zenuwgeleiding en vermindert het energetisch verbruik van de neuronen. Door saltatoire geleiding kunnen lange afstand signalen snel en efficiënt worden doorgegeven, wat essentieel is voor motorische controle, sensorische verwerking en cognitieve functies.

Stoornissen in myelinisatie kunnen leiden tot neurologische symptomen. Demyelinisatie in het CZS komt voor bij aandoeningen als multiple sclerose en andere demyelinerende ziektes, terwijl demyelinisatie in het PZS bij aandoeningen als Guillain-Barré syndroom kan voorkomen. Daarnaast bestaan erfelijke leukodystrofieën die de ontwikkeling en structuur van myelin belemmeren.

Beide klinische beeldvorming en neurofysiologische tests worden gebruikt om myelinisatie en demyelinisatie te evalueren. MRI toont veranderingen in witte stof die op myeliniveau duiden, en neonatale/ontwikkelingsbeoordelingen volgen mijlpalen in de myelinatie van verschillende hersengebieden.