bloedgroepen

Bloedgroepen zijn classificaties van bloed op basis van antigenen op de oppervlakte van rode bloedcellen en van antistoffen in plasma. De belangrijkste systemen voor menselijke bloedgroepen zijn ABO en Rh(D). In het ABO-systeem komen de antigenen A en B voor; type O heeft geen van beide en type AB heeft beide. Het plasma bevat doorgaans natuurlijke anti-A- en anti-B-antistoffen die reageren op de tegenovergestelde antigenen, wat de compatibiliteit bij transfusies en zwangerschappen bepaalt.

ABO-compatibiliteit is cruciaal bij bloedtransfusies. Een persoon met bloedgroep A kan bloed ontvangen van A of O; B van B of O; AB van A, B, AB of O; en O alleen van O. Type O-bloed wordt vaak ingezet bij noodgevallen omdat het geen A- of B-antigenen bevat, waardoor het met verschillende ABO-typen kan worden toegepast.

Rh-systeem beschrijft wel of bloed het D-antigeen bevat; Rh-positief bloed heeft het D-antigeen, Rh-negatief bloed niet. Rh-positieve ontvangers kunnen doorgaans bloed van zowel Rh-positieve als Rh-negatieve donors ontvangen mits ABO-compatibel, maar bij Rh-negatieve ontvangers heeft het geven van Rh-positief bloed sensitisatie tot gevolg. In zeldzamere gevallen kan Rh-incompatibiliteit tijdens de zwangerschap leiden tot hemolytische ziekte van de newborn; preventie met anti-D-immuunoglobuline vermindert dit risico.

Laboratoriumtests voor bloedgroepen omvatten serologie en crossmatching om transfusie-veiligheid te waarborgen. Daarnaast bestaan vele andere bloedgroepsystemen, zoals Kell, Duffy, Kidd en MNS; antistoffen tegen deze antigenen kunnen transfusiereacties of hemolytische aandoeningen bij de vrucht veroorzaken.

Historisch: het ABO-systeem werd in 1901 beschreven door Karl Landsteiner. Het Rh-systeem werd in de jaren 1940 nauwkeurig vastgesteld. Bloedgroepen blijven een kernonderdeel van transfusie- en zwangerschapszorg.