agnosieën

Agnosieën zijn een groep perceptuele stoornissen waarbij iemand objecten, personen, geluiden of geuren niet kan herkennen ondanks intacte zintuiglijke waarneming en aandacht. De aandoening ontstaat doordat hersennetwerken die waarneming koppelen aan betekenis verstoringen ondergaan, meestal na hersenletsel, beroerte of een neurodegeneratieve aandoening. Aagnosieën komen vaak voor in combinatie met andere cognitieve stoornissen en kunnen in verschillende modaliteiten voorkomen.

Visuele agnosieën ontstaan meestal door beschadiging aan de ventrale visuele route in de occipitotemporale cortex. Subtypen zijn apperceptieve agnosie, waarbij de visuele informatie niet goed wordt samengevoegd tot een herkenbaar beeld en kopiëren of vergelijken moeilijk kan zijn, terwijl basale visuele functies soms behouden blijven. Associatieve visuele agnosie houdt in dat iemand wel een object kan zien en kopiëren, maar het object niet kan identificeren of benoemen; het perceptuele beeld is aanwezig, maar betekenis ontbreekt. Prosopagnosie is een specifieke vorm waarbij gezichten, vooral bekende, niet herkend worden ondanks normale ogen en zicht; vaak geassocieerd met beschadiging in de fusiforme gyrus.

Andere modaliteiten kunnen ook aangedaan raken. Auditieve agnosie impliceert onvermogen om geluiden te herkennen ondanks een normaal gehoor. Somatosensorische of tactiele agnosie verwijst naar moeilijkheden bij het herkennen van voorwerpen via aanraking, ondanks intacte tastzin.

Oorzaken omvatten beroertes en trauma aan temporale of occipitale hersengedeelten, tumoren, en bepaalde neurodegeneratieve aandoeningen. Diagnose gebeurt via neuropsychologische tests voor perceptie en herkenning, aangevuld met beeldvorming (MRI/CT) om locatie en aard van letsel vast te stellen.

Behandeling richt zich op compensatie en rehabilitatie, omdat er geen specifieke cure is. Dit kan training in herkenningstechnieken, gebruik van visuele cues en hulp bij communicatie omvatten. Prognose varieert sterk met type, oorzaak en rehabilitatie, met vaak beter herstel na beroerte dan bij neurodegeneratieve ziekten.