Temperaturovergang

Temperaturovergang is een term die wordt gebruikt om een temperatuurpunt aan te duiden waarbij een systeem een qualitatieve verandering in toestand of eigenschappen ondergaat. Het fungeert als een overgangstemperatuur en komt voor in diverse vakgebieden zoals fysica, chemie en materiaalwetenschap. Afhankelijk van de context kan de overgang abrupt plaatsvinden, zoals bij een faseverandering, of geleidelijk verlopen, zoals bij een glasovergang.

Veelvoorkomende voorbeelden zijn onder meer fysische faseovergangen zoals het smeltpunt (vast naar vloeibaar), het kookpunt (vloeistof naar gas) en het vriespunt. Daarnaast zijn magnetische overgangen bij de Curie-temperatuur bekend, en in sommige materialen treedt een superconducting transition temperature op waarbij elektrische weerstand verschwindt. Een andere belangrijke categorie is de glasovergangtemperatuur Tg van polymers en amorfe materialen, waarbij de mechanische en thermische eigenschappen veranderen zonder een duidelijke faseverandering. Ferroelectrische en andere orderingsovergangen komen ook voor bij specifieke overgangstemperaturen.

Metingen van temperaturovergangen gebeuren met verschillende technieken. Differential scanning calorimetry (DSC) en differential thermal analysis (DTA) geven de overgangstemperatuur en enthalpieveranderingen weer. Magnetometrie kan Curiepunten aantonen, en elektrische weerstand of spectroscopische methoden kunnen overgangsverschijnselen in elektronische of chemische systemen detecteren. In de praktijk worden vaak meerdere methoden gecombineerd om een overgangstemperatuur nauwkeurig te bepalen.

In klimatologie en ecologie kan een temperatuurovergang verwijzen naar drempelwaarden die leiden tot veranderingen in ecosystemen of processen, hoewel de term daar minder formeel is. Bij technische vakgebieden wachten vaker termen als kritieke temperatuur of overgangstemperatuur op expliciete definities.

Zie ook: faseovergang, kritisch punt, glasovergang, overgangstemperatuur.