overgangsverschijnselen

Overgangsverschijnselen zijn klachten die samenhangen met de overgang van vruchtbare naar niet-vruchtbare leeftijd, vooral tijdens de perimenopauze en de menopauze. Ze ontstaan door dalende en wisselende oestrogeenspiegels als gevolg van afnemende eierstokfunctie. De overgang begint meestal in het vierde tot vijfde decennium van het leven en kan enkele jaren tot meer dan tien jaar duren.

Veelvoorkomende verschijnselen zijn opvliegers en nachtelijk zweten (vasomotore klachten), onregelmatige of uitblijvende menstruatie, slaapstoornissen, stemmingswisselingen en prikkelbaarheid, verminderde libido, vaginale droogte en pijn bij vrijen, urineproblemen en frequent urineren, en veranderingen in huid, haar en gewicht. De ernst en duur van klachten variëren sterk per vrouw.

Diagnose wordt meestal gesteld op basis van klachten en leeftijd. In sommige gevallen kan de huisarts aanvullend bloedonderzoek doen om andere oorzaken uit te sluiten. Soms is een uitgebreider onderzoek nodig als er rode vlaggen zijn, zoals onverklaard vaginale bloedingen.

Behandeling richt zich op zowel leefstijl als medicatie. Leefstijlaanpassingen zoals regelmatige lichaamsbeweging, een gezond dieet met voldoende calcium en vitamine D, een goede slaap, beperken van alcohol en cafeïne, stoppen met roken en stressmanagement kunnen veel symptomen verlichten. Behandeling kan ook bestaan uit hormoontherapie (HT/HRT) voor vasomotorische klachten en vaginale atrofie. Bij vrouwen met een intacte baarmoeder is combinatie van oestrogeen en progestageen meestal nodig; bij afwezigheid van de baarmoeder kan oestrogeen alleen worden gebruikt. Niet-hormonale opties zoals SSRI’s/SNRI’s, gabapentine of clonidine kunnen helpen bij opvliegers. Lokale vaginale estrogenen verlichten vaginale klachten.

Prognose varieert; bij velen nemen de klachten na verloop van tijd af, meestal binnen enkele jaren, maar sommige vrouwen ervaren langdurige symptomen.