Spraakstoornissen

Spraakstoornissen omvatten een groep aandoeningen waarbij de productie, articulatie of vloei van spraak verstoord is. Ze kunnen voorkomen bij kinderen als ontwikkelingsstoornissen en bij volwassenen als verworven aandoeningen, bijvoorbeeld na een beroerte, hersenletsel of neurologische aandoeningen. De ernst en het dagelijkse functioneren variëren sterk tussen individuen.

Oorzaken en factoren variëren. Ontwikkelingsstoornissen kunnen stotteren, fonologische of articulatorische stoornissen zijn. Verworven stoornissen ontstaan door letsel, neurodegeneratieve ziekten, of aandoeningen die de spraakmotoriek beïnvloeden. Ook gehoorproblemen, aangeboren afwijkingen en psychogene factoren kunnen een rol spelen. Omgevingsfactoren, stress en communicatieomstandigheden kunnen de ernst of herkenning beïnvloeden.

Voorbeelden van spraakstoornissen zijn onder andere stotteren, dysartrie en apraxie van spraak. Stotteren is een fluencystoornis met herhaalde klanken of pauzes tijdens praten. Dysartrie is een motorische spraakstoornis door schade aan zenuw- of spiersystemen die spraakbewegingen sturen. Apraxie van spraak betreft een stoornis in de planning en uitvoering van spraakbewegingen, ondanks voldoende spierkracht. Articulatorische en fonologische stoornissen betreffen afwijkingen in klankproductie en klankregels.

Diagnostiek vindt meestal plaats bij een logopedist, eventueel met aanvullend onderzoek door huisarts, audioloog of neuroloog. Behandeling is afhankelijk van de stof en kan bestaan uit logopedie op maat, gerichte therapieën voor stotteren (fluency shaping, stuttering modification), oefentherapie bij dysartrie en apraxie, en communicatieondersteunende strategieën of hulpmiddelen.

Prognose hangt af van de onderliggende oorzaak, tijdige herkenning en intensiteit van de behandeling. Vroegtijdige interventie en multidisciplinaire zorg verbeteren doorgaans de uitkomsten en het dagelijks functioneren.