Apraxie

Apraxie is een neurologische motorische stoornis waarbij het plannen en uitvoeren van doelgerichte bewegingen verstoord is, terwijl de spierkracht en het begrip van de taak vaak intact blijven. De stoornis ontstaat door schade aan hersengebieden die betrokken zijn bij motorische planning, meestal na een beroerte, hersenletsel of een neurodegeneratieve aandoening. De verschijnselen variëren afhankelijk van het type apraxie en de aangetaste hersengebieden.

Belangrijke vormen zijn ideomotorische apraxie (uitvoeren op commando blijft lastig, automatische bewegingen blijven soms mogelijk), ideationele apraxie (problemen met de planning en volgorde van handelingen bij het gebruik van voorwerpen), orofaciale/aprofaciale apraxie (moeite met gezichts- en mondbewegingen op verzoek) en spraakapraxie (stoornis in de planning van spraak). Limb-kinetische apraxie en ontwikkelingsapraxie van spraak worden soms als aparte subtypen genoemd.

Oorzaken en beloop: meestal ontstaat apraxie door letsel in de linker hersenhelft, met schade aan parietale en frontale netwerken die motorische planning aansturen. Beroertes blijven de meest voorkomende oorzaak; ook traumatisch hersenletsel, tumoren, ontstekingen en sommige neurodegeneratieve ziekten dragen bij. Ontwikkelingsapraxie van spraak kan bij kinderen voorkomen.

Diagnose wordt klinisch gesteld door een neuroloog en een logopedist. Men onderzoekt hoe iemand opdrachten uitvoert, of men voorwerpen juist kan gebruiken en of er sprake is van andere motorische of taalaspecten. Beeldvorming kan de lokalisatie ondersteunen en er bestaan specifieke tests voor apraxie.

Behandeling richt zich op revalidatie en compensatie. Logopedie en ergotherapie bieden gerichte oefeningen voor planning en uitvoering, cues en foutloos leren, met aandacht voor sequenties en context. Voor spraakapraxie geldt gespecialiseerde spraaktherapie. De prognose varieert afhankelijk van oorzaak en type; verworven apraxie na een beroerte kan verbeteren met intensieve therapie, hoewel sommige vormen langdurig kunnen aanhouden.