Samenarten

Samenarten is een term uit de ecologie die verwijst naar soorten die gelijktijdig in hetzelfde gebied voorkomen en met elkaar in interactie staan. Het begrip benadrukt dat ecosystemen bestaan uit netwerken van levende organismen die elkaar beïnvloeden en afhankelijk zijn van dezelfde hulpbronnen.

De interacties tussen samenarten kunnen variëren van predatie en competitie tot wederzijdse verrijking (mutualisme) en commensalisme. Ondanks concurrentie kunnen soorten naast elkaar bestaan doordat hun niches differentiëren: ze maken gebruik van verschillende hulpbronnen, jagen op verschillende tijdstippen, of kiezen verschillende microhabitats. Ruimtelijke en temporele uitsplitsing, evenals fluctuaties in hulpbronnen, kunnen de co-existentie stabiliseren. Demografische en toevallige factoren spelen ook een rol.

Mechanismen die co-existentie bevorderen zijn onder meer niche-differentiatie, resource partitioning en de structuur van habitats die variatie toestaan. In de ecologie gaat samenleven vaak gepaard met minder directe competitie; wanneer niches overlappen kan de competitieve uitsluiting optreden volgens bepaalde theoretische principes. Toch kunnen populaties stabiel samenleven door aanpassingen in gedrag, tijdsgebruik en beschikbaarheid van hulpbronnen.

Voorbeelden van samenarten zijn onder meer: in gematigde bossen kunnen eik, beuk en andere boomsoorten naast elkaar voorkomen; in graslanden verschillen planten in wortel dieptes en lichtniveaus waardoor ze elkaars middelen minder direct aangrijpen; in koraalriffen hebben verschillende vis- en weekdieren verschillende voedselstrategieën en leefgebieden.

Het begrip is essentieel voor het begrijpen van biodiversiteit en ecosysteemfuncties zoals productiviteit en veerkracht. Bestudering van samenarten gebeurt met veldobservaties, co-occurrentiestatistieken, niche-analyses en netwerkanalyses, en helpt bij het beoordelen van effecten van klimaatverandering, invasieve soorten en habitatverlies.