gelijktijdig

Gelijktijdig is een Nederlands woord dat zowel als bijvoeglijk naamwoord (gelijktijdige) als bijwoord (gelijktijdig) kan functioneren, en aangeeft dat twee of meer zaken op hetzelfde moment plaatsvinden. Het verwijst naar simultaneiteit en wordt vaak gebruikt in zowel algemene als formele contexten.

De term is samengesteld uit elementen die tijd en gelijkheid uitdrukken. Letterlijk kan men het zien als een samenstelling van tijd met het idee van gelijkheid of samenval. Daarmee geeft gelijktijdigheid aan dat gebeurtenissen gelijktijdig voorkomen, niet achter elkaar maar tegelijk.

In het dagelijks taalgebruik komt gelijktijdig veel voor, maar in technische en wetenschappelijke teksten is het gebruik vaak minder informeel. Het woord kan worden gebruikt als bijvoeglijk naamwoord, bijvoorbeeld gelijktijdige gebeurtenissen, of als bijwoord, bijvoorbeeld De lezingen liepen gelijktijdig. Een veelvoorkomend synonym is tegelijkertijd; beide woorden geven dezelfde kernbetekenis, maar kunnen in zekere contexten een iets andere toon of register hebben. Een gebruikelijke tegenhanger is niet gelijktijdig of achter elkaar, wat wijst op opeenvolging in plaats van samenvallen.

Gerelateerde termen zijn onder meer gelijktijdigheid (zelfstandig naamwoord) en tegelijk (als korter, vaker informeel alternatief). Gelijktijdig wordt vaak toegepast in beschrijvingen van processen, planning, waarneming en wetenschappelijke experimenten waarbij meerdere waarnemingen of handelingen parallel plaatsvinden.