Risicogebruik

Risicogebruik is een term uit de gezondheidszorg die verwijst naar patronen van middelengebruik die het risico op schade voor de gezondheid of het welzijn verhogen, zonder noodzakelijk te betekenen dat iemand afhankelijk is. Het kan gaan om alcohol, illegale drugs, misbruik van voorgeschreven medicijnen of combinatiegebruik van verschillende middelen.

Het begrip ligt tussen niet-probleemgebruik en verslaving. Niet iedereen met risicogebruik ontwikkelt een stoornis, maar het risico op lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen, sociale problemen en onveilige situaties neemt toe. Voorbeelden zijn overmatig of frequent gebruik, binge-drinking, gebruik in risicovolle contexten (zoals autorijden onder invloed) en gebruik in combinatie met andere middelen. Definities en drempelwaarden verschillen per stof en per land, waardoor screening en advies vaak op gestandaardiseerde instrumenten steunen.

Beoordeling en interventie richten zich op vroege sinalering en korte, gerichte gesprekken. Screeninginstrumenten zoals AUDIT of AUDIT-C kunnen helpen bij alcohol, terwijl voor andere middelen vergelijkbare vragenlijsten en klinische evaluatie worden toegepast. Bij risicogebruik kan kortdurende begeleiding, motiverende gespreksvoering en het bieden van informatie over risico’s effectief zijn; in sommige gevallen volgt verwijzing naar gespecialiseerde zorg of psychiatrisch/medisch onderzoek. Harm-reductie en zorg op maat voor specifieke groepen (bijvoorbeeld jongeren of zwangere personen) kunnen deel uitmaken van de aanpak.

Op population-niveau spelen preventie, regelgeving en beleid een rol, zoals voorlichting, beperking van toegankelijkheid, prijsmaatregelen en toezicht. Doel is schade te verminderen, vroegtijdige escalatie te voorkomen en mensen te ondersteunen bij het nemen van gezondere keuzes.