overmatig

Overmatig is een Nederlands adjectief en in sommige gevallen ook een bijwoord dat “excessief” of “onmatig” betekent. Het beschrijft iets dat voorbij de redelijke of gezonde marge gaat. Het wordt gebruikt om hoeveelheden, gedragingen of verschijnselen te kenmerken die de moderatie overschrijden, vaak met een waarschuwende of evaluatieve toon.

Etymologie: Het woord is opgebouwd uit het voorvoegsel over- (naast, voorbij) en matig (matig, gematigd). De combinatie duidt op wat voorbij de matiging ligt. Deze betekenis is in het Nederlands eeuwenlang gangbaar en heeft verwantschap met vergelijkbare vormen in andere Germaanse talen.

Gebruik: Overmatig komt vooral voor in gezondheids-, sociaalwetenschappelijke en beleidsgerichte contexten. Het verschijnt meestal in samenstellingen zoals overmatig alcoholgebruik, overmatig zoutgebruik of overmatig medicijngebruik. Voorbeelden: overmatig alcoholgebruik kan leiden tot gezondheidsproblemen, en overmatig zoutgebruik verhoogt de kans op hoge bloeddruk. Het label kan ook gebruikt worden voor gedrag of praktijken die als ongezond of riskant worden beschouwd, zoals overmatig eten of overmatig werken. In beleidsdocumenten helpt het woord waarschuwings- of preventieboodschappen te versterken.

Grammaticaal: overmatig functioneert doorgaans als bijvoeglijk naamwoord en komt meestal vóór het zelfstandig naamwoord te staan (bijvoorbeeld overmatig alcoholgebruik). Synoniemen zijn onder meer extreem en buitensporig; het antoniem is matig. Zie ook termen als matiging en matig gebruik.