adjectief

Adjectief is een woordsoort die eigenschappen of kenmerken van een zelfstandig naamwoord of voornaamwoord aanduidt, zoals kleur, grootte, afkomst of kwaliteit. Adjectieven dragen bij aan descriptieve en karakteriserende beschrijvingen van mensen, voorwerpen en situaties. In het Nederlands kan een adjectief attributief voorkomen, direct voor het zelfstandig naamwoord, of predicatief, na een koppelwerkwoord als zijn, worden of blijven (bijvoorbeeld: De appel is rood; De grote auto rijdt soepel).

Attributieve en predicatieve functie. Attributieve adjectieven staan meestal vóór het zelfstandig naamwoord: een mooie dag, de lange straat, de duidelijke uitleg. Predicatieve adjectieven volgen koppelwerkwoorden en geven kenmerken van het onderwerp aan: De maaltijd blijft heet; Het papier werd nat.

Vorm en inflectie. In attributieve positie kan de vorm van een adjectief verschillen afhankelijk van definitie en getal. Doorgaans wordt bij bepaalde determiners of meervoud het adjectief aangepast (bijvoorbeeld de grote man, de rode appels). Bij onbepaalde determiners of zonder determiners behoudt het adjectief vaak de basisvorm: een groot huis, een oud gebouw. Er is ook een onderscheid tussen sterke en zwakke inflectie in sommige gevallen van attributieve bijwoordelijke uitdrukkingen; de details kunnen per woord verschillen. Daarnaast kunnen sommige adjectieven in de vergrotende en overtreffende trap veranderen (groot — groter — grootste; goed — beter — best; veel — meer — meest).

Historie en gebruik. Adjectieven behoren tot de kernwoordenschat in talen wereldwijd en leveren informatie over kenmerken en beschrijvende kwaliteiten. In talen buiten het Nederlands komen adjectieven vaak in verschillende posities en vormen voor, maar hun basale functie als woord dat eigenschappen uitdrukt blijft grotendeels constant.

Zie ook: adjectief in andere talen, vergelijking en ontleding van woordklassen.