koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden, ook wel copulaverwoorden genoemd, vormen in de Nederlandse grammatica een speciale groep werkwoorden die het onderwerp verbinden met een predicatieve bijstelling. In tegenstelling tot werkwoorden die een handeling uitdrukken, geven koppelwerkwoorden een toestand, eigenschap of identiteit van het onderwerp weer. Het koppelwerkwoord zelf draagt geen lijdend voorwerp en vormt samen met de predicatieve bijstelling het kerngedeelte van het predikaat.

De belangrijkste koppelwerkwoorden in het Nederlands zijn onder meer zijn, worden, blijven, blijken, schijnen, lijken en heten. Soms worden ook oudere of minder frequente vormen zoals dunken genoemd. Deze werkwoorden kunnen zowel een eigenschap uitdrukken (het predicatief bijvoeglijk naamwoord) als een naamwoordelijke aanduiding van het onderwerp (het predicatieve naamwoordelijk deel). Voorbeelden: “Zij is moe,” “Het werd een feest,” “Het blijkt waar.”

Het predicatief kan bestaan uit een bijvoeglijk naamwoord (moe, blij, koud) of uit een zelfstandig naamwoord in de naamwoordelijke gezegde (dokter, student). Het koppelwerkwoord stemt meestal in persoon en getal met het onderwerp, terwijl het predicatieve deel meestal onveranderd blijft vormvrij. In zinnen met meerdere koppelwerkwoorden of samengestelde predicatieve constructies kan de interpretatie variëren en is de keuze van het werkwoord semantisch relevant.

Niet elk voorkomen van een koppeling is automatisch een koppelwerkwoord; sommige werkwoorden fungeren als zelfstandig werkwoord afhankelijk van de betekenis en structuur van de zin. In de meeste standaardzinnen functioneert het koppelwerkwoord echter als de brug tussen onderwerp en predicatieve informatie.