Pancreasaandoeningen

Pancreasaandoeningen zijn ziekten van de alvleesklier (pancreas), een klier achter de maag die spijsverteringsenzymen en hormonen zoals insuline produceert. Ze variëren van ontstekingen en littekenvorming tot tumoren en tekorten in enzym- of insulineproductie.

Belangrijke groepen zijn acute pancreatitis, chronische pancreatitis, pancreaskanker en pancreascysten. Acute pancreatitis geeft plotselinge buikpijn; chronische pancreatitis veroorzaakt langdurige pijn, malabsorptie en vaak diabetes. Pancreaskanker wordt vaak pas in gevorderd stadium herkend en geeft geelzucht of gewichtsverlies. Pancreascysten variëren van onschuldige tot complexe cysten. Bij exocriene insufficiëntie is onvoldoende enzymproductie, bij endocriene insufficiëntie ontstaat diabetes.

Risicofactoren zijn alcoholgebruik, galstenen, roken, obesitas en sommige genetische factoren. Diagnostiek omvat klinisch onderzoek, bloedtesten (amylase/lipase) en beeldvorming zoals echografie, CT en MRI/MRCP; endoscopische onderzoeken (ERCP, endosonografie) kunnen aanvullende informatie leveren. Voor exocriene insufficiëntie kan fecale elastase worden bepaald.

Behandeling hangt af van de aandoening. Acute pancreatitis vereist meestal ziekenhuisopname, vocht en pijnstilling, en het behandelen van de oorzaak. Chronische pancreatitis wordt behandeld met pijnbestrijding, vervanging van enzymen, voedingsadvies en behandeling van complicaties; soms zijn endoscopische of chirurgische ingrepen nodig. Pancreaskanker wordt behandeld afhankelijk van stadium, met chirurgie, chemotherapie en/of radiotherapie. Autoimmuun pancreatitis reageert vaak op corticosteroïden. Pancreatische enzymen worden gebruikt bij exocriene insufficiëntie; diabetes kan insuline of andere medicatie vereisen.

Prognose en preventie: de uitkomst varieert per aandoening. Voorkomen kan door matigen alcoholgebruik, behandeling van galstenen, niet roken en gewichtsbeheersing. Bij erfelijke vormen kan genetische counseling relevant zijn.