Makuladegeneratie

Makuladegeneratie, in het Nederlands meestal maculadegeneratie genoemd, is een aandoening van het centrale netvliesgebied (de macula) waardoor het scherpe, centrale zicht verloren kan gaan. Het is de belangrijkste oorzaak van onomkeerbare centrale visuele beperking bij mensen boven ongeveer 50 jaar. Er bestaan twee hoofdvormen: droog (atrofisch) en nat (neovasculariserend).

Bij droog AMD ontstaan geleidelijke afname van het weefsel onder de macula door ophoping van drusen en kruising van retinale pigmentepitheelcellen, wat leidt tot langzame verarming van de fotoreceptoren en mogelijk geografische atrofie. Nat AMD kenmerkt zich door de vorming van abnormale bloedvaten onder de macula die vocht of bloed lekken, wat snelle centrale beschadiging en verkleuring van het beeld kan veroorzaken. Symptomen zijn wazig zien, centrale vervorming (lijnen die golfvormig lijken) en een blind vlek in het centrum van het gezichtsveld.

Belangrijke risicofactoren zijn veroudering, roken, familiegeschiedenis en bepaalde genetische varianten. Leefstijl en voeding kunnen de progressie beïnvloeden; roken is de belangrijkste modificeerbare factor.

Diagnose gebeurt via oogonderzoek, oftalmologische beeldvorming zoals OCT (optische coherentie-tomografie), fundusfotografie en fluorescente angiografie.

Behandeling is afhankelijk van de vorm. Dry AMD kan niet genezen worden; voortschrijding kan worden vertraagd met leefstijlaanpassingen en voedingssupplementen volgens AREDS/AREDS2-formuleringen (vitamine C, vitamine E, zink en voeging van luteïne en zeaxanthine in plaats van beta-caroteen). Nat AMD wordt doorgaans behandeld met intravitreale injecties van anti-VEGF-middelen (bijv. bevacizumab, ranibizumab, aflibercept) met regelmatige opvolging; in sommige gevallen kan lasertherapie of photodynamische therapie worden toegepast. Revalidatie en hulpmiddelen kunnen visuele onafhankelijkheid bevorderen.

Prognose varieert sterk per subtype en tijdige behandeling. Regelmatige oogcontroles blijven essentieel.