Lipidenniveaus

Lipidenniveaus is een verzamelterm voor de hoeveelheid lipiden in het bloed, met name cholesterol en triglyceriden. De belangrijkste meetbare componenten zijn totaal cholesterol, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden. LDL-cholesterol wordt vaak aangeduid als “slecht” cholesterol omdat hoge LDL het risico op atherosclerose en hart- en vaatziekten verhoogt, terwijl HDL-cholesterol als “goed” cholesterol wordt beschouwd omdat het cholesterol terug transporteert naar de lever. Triglyceriden zijn vetten die als energiebron dienen en bij hoge niveaus geassocieerd zijn met verhoogd risico op pancreatitis en cardiovasculair risico, vooral bij metabool syndroom.

Metingen en interpretatie: Een lipidenpanel (ook wel lipidogram genoemd) meet deze waarden. In veel landen werd lange tijd een nuchtere bloedafname aanbevolen, maar recente richtlijnen laten vaak non-fasting testen toe. De interpretatie van waarden varieert per land en per risicoprofiel. Algemeen gebruikte streefwaarden (gemiddelde richtlijnen) zijn onder meer: totaal cholesterol <200 mg/dL (<5,2 mmol/L), LDL-cholesterol lager dan circa 100–130 mg/dL (3,0–3,4 mmol/L) afhankelijk van het risico, HDL-cholesterol hoger dan 40 mg/dL voor mannen en 50 mg/dL voor vrouwen, en triglyceriden <150 mg/dL (1,7 mmol/L).

Factoren en behandeling: Lipideniveaus worden beïnvloed door voeding (verzadigde en transvetten), lichaamsgewicht, lichamelijke activiteit, roken, alcohol en genetische factoren (bijv. familiaire hypercholesterolemie). Leefstijlinterventies zoals een gezond dieet, regelmatige lichaamsbeweging en gewichtsverlies verbeteren vaak de lipidenniveaus. Medicijnen zoals statines, fibraten of PCSK9-remmers worden ingezet bij verhoogd risico of wanneer leefstijl alleen onvoldoende is.