Kognitieve

Kognitieve is het bijvoeglijk naamwoord dat betrekking heeft op cognitie, de mentale processen waarmee mensen kennis vergaren en begrijpen. Hieronder vallen waarnemen, geheugen, aandacht, denken, redeneren, probleemoplossing en taal. In het Nederlands wordt de term gebruikt om processen, functies en verschijnselen te beschrijven die met denken en leren te maken hebben. De woordstam kognitie gaat terug op Latijn cognitio via Franse en Engelse vormen; in wetenschappelijke en educatieve contexten is kognitieve dan ook veelvoorkomend.

In de praktijk wordt kognitieve vaak gebruikt in zinswendingen zoals kognitieve functies, kognitieve ontwikkeling en kognitieve biases. Kognitieve functies omvatten onder meer aandacht, geheugen, taalvermogen, waarneming en uitvoerende functies. Kognitieve ontwikkeling verwijst naar de veranderingen in denken en leren door de levensloop heen, vooral bij kinderen. Kognitieve biases of vertekeningen duiden op typische denkfouten of systematische afwijkingen in oordeel en besluitvorming.

Gerelateerd aan de wetenschap bestrijkt het veld van de kognitieve psychologie de studie van mentale processen, terwijl de kognitieve neurowetenschap de onderliggende hersenmechanismen onderzoekt. In de toegepaste sfeer spelen kognitieve principes een rol in onderwijs, klinische psychologie (bijvoorbeeld kognitieve gedragstherapie), en human-computer interaction. In de informatica en AI verschijnt vaak de term kognitieve systemen of kognitieve computing, waarmee computernetwerken worden bedoeld die menselijke cognitieve functies proberen na te bootsen.

Samengevat beschrijft kognitieve alles wat met de denk- en leergedrag van mensen te maken heeft, zowel theoretisch als in praktische toepassingen.