Endometriose

Endometriose is een chronische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit. Meestal komen deze endometroïde-achtige plekjes voor op de eierstokken, in de bekkenholte, op het buikvlies, maar ze kunnen ook voorkomen in de darmen, de blaas of andere organsystemen. Het weefsel reageert op de vrouwelijke hormonen en kan tijdens de menstruatie bloeden, wat ontsteking, verklevingen en pijn veroorzaakt.

Symptomen variëren, maar veel voorkomende klachten zijn een chronische bekkenpijn, hevige menstruatiepijn (dysmenorroe), pijn tijdens of na de gemeenschap (dyspareunie), pijn bij het plassen of bij de stoelgang, en soms onvruchtbaarheid. De ernst van de klachten staat niet altijd in verhouding tot de hoeveelheid aangetast weefsel. De diagnose kan lang op zich laten wachten vanwege de wisselende symptomen en het ontbreken van een eenvoudige test.

Oorzaken zijn multifactorieel en blijven onderwerp van onderzoek. Theorieën omvatten retrograde menstruatie, genetische aanleg, immuun- en ontstekingsprocessen, en omgevingsfactoren. Er is geen enkelvoudige oorzaak.

Diagnose wordt gesteld op basis van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek en beeldvorming; transvaginale echografie en MRI helpen bij opsporing. De definitieve diagnose is vaak laparoscopisch bevestigd met histopathologisch onderzoek.

Behandeling is afgestemd op klachten, leeftijd, en kinderwens. Mogelijkheden omvatten pijnstillers zoals NSAID’s, hormonale therapie (bv. gecombineerde anticonceptie, progestagenen, GnRH-agonisten/antagonisten, aromatase-remmers), en het gebruik van een levonorgestrel-IUD. Chirurgie kan endometroïde implantaten verwijderen en verklevingen oplossen, vaak met behoud van vruchtbaarheid.

Prognose is chronisch van aard; sommige vrouwen ervaren verbetering tijdens zwangerschap, maar recidief na behandeling komt geregeld voor. Endometriose heeft invloed op de kwaliteit van leven en kan de vruchtbaarheid beïnvloeden. Epidemiologisch gezien ontstaat het bij ongeveer 5-10% van vrouwen in de vruchtbare leeftijd, en de diagnose gebeurt soms met aanzienlijke vertraging.