zenuwdegeneratie

Zenuwdegeneratie is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij zenuwcellen of hun verbindingen achteruitgaan. Dit kan zowel het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) als het perifere zenuwstelsel betreffen. Het ontstaat door structurele en functionele veranderingen in zenuwcellen, hun axonen en de myelineschede.

Oorzaken en typen: Leeftijdsgebonden veroudering speelt een rol, maar ook genetische factoren, metabole aandoeningen zoals diabetes mellitus, vitamine B12-tekort, alcohol- of toxische blootstelling, infecties en inflammatoire of auto-immuunprocessen. Traumatisch letsel kan eveneens degeneratieve veranderingen veroorzaken. De onderliggende processen variëren van axonale degeneratie en demyelinisatie tot verlies van zenuwcellen in het centrale zenuwstelsel.

Klinische kenmerken: Afhankelijk van de betrokken zenuwen ontstaan sensorische symptomen ( tintelingen, gevoelloosheid), pijn en motorische klachten zoals zwakte en spieratrofie. Reflexverlies kan aanwezig zijn. Bij centrale aandoeningen verschijnen vaak cognitieve of coördinatieproblemen en spasticiteit.

Diagnostiek: Diagnostiek combineert klinisch onderzoek met aanvullende tests. Zenuwgeleidingsonderzoek en EMG geven informatie over zenuwfuncties; bloedonderzoek (glucose, B12, vitamines, thyroid) zoekt naar oorzaken; beeldvorming zoals MRI kan structurele veranderingen tonen; genetische testen bij familiepatronen.

Behandeling en prognose: Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak en symptomatische zorg (pijnbestrijding, fysiotherapie, ergotherapie). Immuntherapie kan aangewezen zijn bij auto-immuun neuropathieën. De prognose varieert per aandoening en kan progressief zijn of wel reversibel bij tijdige behandeling.

Preventie en beheer: Controle van diabetes, matiging van alcohol, gezonde voeding en regelmatige beweging kunnen het risico op sommige vormen van zenuwdegeneratie beïnvloeden.