zenuwcellen

Zenuwcellen, ook wel neuronen genoemd, zijn gespecialiseerde cellen in het zenuwstelsel die informatie ontvangen, verwerken en doorgeven. Ze komen zowel in het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) als in het perifere zenuwstelsel voor. Zenuwcellen communiceren via synapsen met andere neuronen of met spier- en kliercellen, waardoor signalen langs netwerken in het lichaam kunnen worden doorgegeven.

Een zenuwcel bestaat uit een cellichaam (soma), dendrieten die signalen van andere neuronen ontvangen, en een axon dat het signaal verder leidt. Aan het uiteinde van het axon bevinden zich synapsen, waar neurotransmitters worden vrijgegeven. Het axon kan lang zijn, en meestal ligt er een myelineschede rond het axon die de snelheid van elektrische prikkels verhoogt. In het centrale zenuwstelsel worden axonen omgeven door myelinescheden die door oligodendrocyten worden gevormd; in het perifere zenuwstelsel door Schwanncellen. Tussen twee myelinelaagjes ligt een knoop van Ranvier die snelle prikkelgeleiding mogelijk maakt.

Signaaloverdracht gebeurt via elektrische en chemische signalen: een actiepotentiaal wordt gegenereerd bij de axonheuvel wanneer de drempelwaarde wordt bereikt, voortbewogen langs het axon en beëindigd bij de synaps, waar calciumkanalen openen en neurotransmitters vrijkomen. Deze chemische boodschappers binden aan receptoren op de postsynaptische cel en kunnen een nieuw signaal veroorzaken.

Zenuwcellen komen in verschillende typen voor met uiteenlopende functies, waaronder sensorische neuronen die prikkels vanuit het lichaam naar de hersenen brengen, motorische neuronen die beweging aansturen, en interneuronen die signalen binnen het neuronennetwerk verwerken. Gliale cellen ondersteunen neuronen: oligodendrocyten en Schwanncellen zorgen voor myelinisatie, astrocyten leveren structuur en voeding, en andere gliale cellen onderhouden de omgeving en verwijderen afvalstoffen.

Regeneratie na beschadiging verschilt per locatie. In het volwassen centraal zenuwstelsel is herstel beperkt, terwijl perifere zenuwen meer kans hebben te herstellen. Schade aan neuronen en demyelinisatie spelen een rol bij aandoeningen zoals multiple sclerose en bij neurodegeneratieve ziekten als Alzheimer of Parkinson.

---