voedingsstoornissen

Voedingsstoornissen zijn psychiatrische aandoeningen gekenmerkt door ongewoon eetgedrag en een grote bezorgdheid over gewicht en lichaamsbeeld. Ze kunnen leiden tot ernstige lichamelijke complicaties, psychische distress en beperkingen in dagelijks functioneren. De stoornissen komen vaak voor bij adolescenten en jonge volwassenen en vereisen vaak een multidisciplinaire aanpak.

De belangrijkste typen zijn anorexia nervosa, boulimia nervosa, eetbuistoornis (binge eating disorder) en ARFID (vermijdings- en restrictieve voedselinname stoornis). Daarnaast bestaan overige gespecificeerde eet- en voedingsstoornissen (OSFED) die niet volledig aan de criteria van de hoofdtypen voldoen.

Symptomen variëren per type. Anorexia nervosa kenmerkt zich door ernstig gewichtsverlies door restrictie, een sterke angst voor gewichtstoename en een verstoord lichaamsbeeld. Boulimia nervosa gaat gepaard met terugkerende eetbuien met daarna compensatie, zoals braken of misbruik van laxativa. ARFID ontstaat door vermijding of beperkte voedselkeuze waardoor onvoldoende voeding binnenkomt, zonder een preoccupatie met lichaamsbeeld. Eetbuistoornis betreft herhaalde eetbuien zonder regelmatige compensatie. OSFED beschrijft gevallen met significante symptomen die niet exact in één van de hoofdtypen passen.

Oorzaken en risicofactoren zijn multifactorieel: genetische en neurobiologische factoren, persoonlijke kenmerken zoals perfectionisme en angst, en omgevingsinvloeden zoals familie, media en trauma.

Diagnostiek is gebaseerd op criteria uit DSM-5-TR of ICD-11, aangevuld met lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en screening op comorbide aandoeningen. Behandeling is multidisciplinair: medische monitoring, voedingszorg en psychotherapie (bijv. cognitieve gedragstherapie of familiegerichte therapie), aangevuld met medicatie indien nodig voor co-occurrente aandoeningen.

Prognose varieert sterk; vroege herkenning en intensieve behandeling verbeteren uitkomsten en langetermijnherstel, hoewel terugval mogelijk blijft. Preventie richt zich op vroege educatie, screening en toegang tot zorg.