perfectionisme

Perfectionisme is een persoonskenmerk waarbij iemand hoge, vaak onrealistische normen oplegt aan zichzelf en soms aan anderen, met een sterke focus op foutloos handelen en uiterste nauwkeurigheid. Perfectionisten vertonen doorgaans een kritisch intern stemgeluid en een grote gevoeligheid voor fouten.

Er bestaat een verschil tussen adaptieve (constructieve) perfectionisme, waarbij hoge normen de prestaties kunnen stimuleren zonder onhandelbaar leed, en maladaptieve perfectionisme, waarbij angsten voor falen en zelfkritiek het dagelijks functioneren belemmeren.

Oorzaken en invloeden: genetische en biologische factoren spelen een rol, evenals opvoeding met hoge verwachtingen en kritiek, en maatschappelijke druk. Cognitieve patronen zoals zwart-wit denken, alles-of-niets-denken en overmatige evaluatie dragen ook bij aan het fenomeen.

Gevolgen: naast verhoogde motivatie kunnen verstoring van slaap, stress, burn-out, faalangst, angststoornissen, depressie en eetstoornissen voorkomen. Relaties en sociale activiteiten kunnen lijden onder de constante behoefte aan perfectie.

Behandeling en coping: inzicht in patronen en ontwikkeling van zelfcompassie zijn belangrijk, en cognitieve gedragstherapie en mindfulness worden als effectief beschouwd. Praktische strategieën omvatten het stellen van realistische doelen, betere planning, tijdsbeheer en het leren accepteren van fouten als leerzaam.

Perfectionisme komt veel voor en kan functioneel zijn bij gemotiveerde individuen, maar vereist vaak aandacht wanneer het leidt tot lijden of disfunctioneren.