typologieonderzoek

Typologieonderzoek is een onderzoeksmethode die gericht is op het ontwikkelen en toepassen van typologieën: georganiseerde groepen van gevallen of fenomenen die op basis van gedeelde kenmerken als type kunnen worden onderscheiden. Doel is om complexiteit te verminderen en vergelijkingen mogelijk te maken door verschillen en overeenkomsten systematisch te ordenen.

Typologieonderzoek wordt in diverse vakgebieden toegepast, zoals sociologie, antropologie, archeologie, taalkunde, marketing en informatiekunde. De methode helpt bij het structureren van verschijnselen als personen, praktijken, producten, locaties of teksten en ondersteunt theorieontwikkeling, beleidsonderzoek en empirische vergelijking.

Het onderzoeksproces omvat meestal: het bepalen van het doel en de scope; het kiezen van relevante kenmerken of attributen; het verzamelen van data (kwalitatief en/of kwantitatief); het coderen en operationaliseren van kenmerken; het construeren van typen en het labelen van de typologie; en het toetsen van de validiteit door bijvoorbeeld triangulatie, expertbeoordeling of externe steekproeven. Bij de analyse kunnen technieken uit de statistiek of kwalitatieve benaderingen worden ingezet, zoals clusteranalyse of vergelijkende analyse, eventueel in combinatie met iteratieve revisie van de typologie.

Betrouwbaarheid en validiteit zijn belangrijke aandachtspunten: definities moeten duidelijk zijn, coderingsrampen (intercoder betrouwbaarheid) moet worden bewaakt, en de toepasbaarheid van de typologie moet kritisch worden getoetst in verschillende contexten.

Het eindproduct is doorgaans een typologielijst of typologieschema waarin typen zijn afgebakend en gedefinieerd, vaak vergezeld van kenmerken, voorbeelden en toepassingen. Typologieonderzoek vormt zo een systematische weg om variatie te conceptualiseren en vergelijkingen mogelijk te maken, zonder de nuance van individuele gevallen volledig uit het oog te verliezen.