speekselmetingen

Speekselmetingen verwijzen naar het verzamelen en analyseren van speekselmonsters voor diagnostiek en onderzoek. Speeksel is een vloeistof geproduceerd door de speekselklieren en bevat water, elektrolyten, enzymen, eiwitten, hormonen en genetisch materiaal, en weerspiegelt zowel mondgezondheid als systeemische fysiologie.

Verzameling kan ongestimuleerd speeksel of gestimuleerd speeksel omvatten. De gebruikelijkste methode is passief speekselen in een steriel buisje; gestimuleerd speeksel wordt verkregen door kauwen of stimulerende middelen. Pre-analytische factoren zoals voedselinname, roken en hydratatie beïnvloeden meetwaarden en vereisen standaardisatie.

Analytische metingen richten zich op fysieke eigenschappen (volume, flow, pH, osmolaliteit) en chemische/biologische markers (amylase, IgA, cortisol, eiwitten, metabolieten). Technieken omvatten immunoassays, spectroscopie, HPLC en massaspectrometrie; ook DNA- en RNA-analyse is mogelijk voor genetische en pathogene detectie.

Toepassingen: diagnose en monitoring in de tandheelkunde, endocrinologie, toxicologie en forensisch onderzoek. Indien mogelijk biedt speeksel een niet-invasief alternatief voor bloed met potentieel voor longitudinal studies.

Voordelen en beperkingen: het niet-invasieve karakter is een groot voordeel, maar analytenconcentraties variëren door circadiane ritmes, voeding en verzamelomstandigheden; interpretatie vereist gestandaardiseerde protocollen en referentiewaarden.

Samengevat vormen speekselmetingen een waardevol onderzoeks- en diagnostisch hulpmiddel, met voortdurende ontwikkelingen in standaardisatie en biomarkerontdekking.