soortenrijkdom

Soortenrijkdom, of richness, verwijst naar het aantal verschillende soorten die voorkomen in een afgebakend gebied of ecosysteem. Het is een fundamentele maat voor biodiversiteit, maar zegt weinig over de aantallen van individuele soorten of over de gelijkmatige verdeling van populaties. Daarom wordt het vaak aangevuld met andere maatstaven die ook de abundantie en de verdeling van soorten beschrijven.

Metingen van soortenrijkdom gebeuren via veldbezoeken en gestructureerde steekproeven, zoals quadraten of transecten. Binnen een locatie wordt meestal gesproken van alfa-diversiteit; tussen locaties kan men verschillen in rijkdom meten als beta-diversiteit, terwijl een regio rijkdom samenvat als gamma-diversiteit. Bij vergelijking van rijkdom wordt vaak rekening gehouden met bemonstering door rarefactie of soortensaldo-curves om te corrigeren voor verschillende inspanningen en detectie.

Factoren die soortenrijkdom bepalen zijn onder meer de grootte van het gebied (ruimtelijke schaal), habitatdiversiteit, klimaat en productiviteit, verstoringen en de historische isolatie van populaties. De theorie van eilandbiogeografie beschrijft hoe isolatie en grootte samen rijkdom beïnvloeden. Over het algemeen hebben tropische ecosystemen een hogere soortenrijkdom dan gematigde zones, maar patronen variëren afhankelijk van de schaal en de omgeving.

Toepassingen van soortenrijkdom omvatten monitoring van biodiversiteit, conservatieplanning en evaluatie van herstelmaatregelen en ecosysteemdiensten. Beperkingen van de maatstok zijn onder meer detectie- en bemonsteringsbias, onderschatting van zeldzame of cryptische soorten, en taxonomische onzekerheid. Rijkdom alleen geeft geen informatie over de exploitatie of de verdeling van soorten, daarom wordt vaak gecombineerde metingen van evenheid en diverseindices.