schizofrenie

Schizofrenie is een ernstige psychische aandoening die gekenmerkt wordt door een combinatie van wanen, hallucinaties, verstoord denken en gedragsveranderingen. De symptomen kunnen in episodes voorkomen en hebben vaak invloed op werk, sociaal functioneren en dagelijks leven. De ziekte ontstaat doorgaans in de late adolescentie of vroege volwassenheid; bij mannen ligt de onset vaak iets eerder dan bij vrouwen.

Symptomen worden meestal onderverdeeld in positieve, negatieve en cognitieve kenmerken. Positieve symptomen zijn onder meer wanen en hallucinaties, vaak auditief van aard. Verward denken en ongeorganiseerd taalgebruik kunnen het verstaan en volgen van gesprekken bemoeilijken. Negatieve symptomen omvatten verminderd initiatief, gebrek aan motivatie, sociale terugtrekking en emotionele vlakheid. Cognitieve stoornissen kunnen aandacht, geheugen en planning beïnvloeden, wat het functioneren in werk en relaties bemoeilijkt.

Oorzaken en risicofactoren zijn multifactorieel. Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol, maar omgevingsfactoren zoals complicaties tijdens de geboorte, stressvolle levensgebeurtenissen en cannabisgebruik in de adolescentie kunnen het risico verhogen. Dopamine- en andere neurotransmittersystemen spelen een rol in de symptomatologie.

Diagnose vindt plaats op basis van klinische beoordeling volgens internationale criteria (zoals DSM- of ICD-criteria) en vereist een significante periode van ziekteverschijnselen met aanhoudende klachten. Uitsluiten van andere oorzaken is onderdeel van de diagnostiek.

Behandeling bestaat meestal uit antipsychotische medicatie en gecombineerd met psychosociale interventies. Naast medicatie kunnen cognitieve gedragstherapie, familieondersteuning, psycho-educatie en arbeids- of sociale rehabilitatie belangrijk zijn. Vroege diagnose en continue behandeling verbeteren doorgaans de uitkomsten. Het beloop is variabel: sommige mensen ervaren herstel van functies, anderen hebben chronische klachten met terugkerende episodes. Imkeer op suïcide preventie en ondersteuning bij dagelijks functioneren zijn cruciaal.