scheelzien

Scheelzien, in het Nederlands vaak gebruikt voor strabismus, is een oogafwijking waarbij de ogen niet tegelijk dezelfde richting opkijken. Een oog kan naar binnen (esotropie), naar buiten ( exotropie), of oneven naar boven of beneden staan. De afwijking kan constant aanwezig zijn of slechts af en toe optreden, en kan leiden tot dubbelzien of het verlagen van de dieptezicht (stereopsis).

Oorzaken en vormen variëren. Een ongecontroleerde samenwerking tussen de oogspieren of zenuwen die deze spieren aansturen is een veelvoorkomende oorzaak. Ook refractiestoornissen, met name wanneer één oog sterker bijziend of verziend is dan het andere, spelen een rol. Bij kinderen ontstaat scheelzien vaak door een nog rijzende visuele ontwikkeling; bij volwassenen kan het gevolg zijn van een zenuw- of spierprobleem, trauma of een onderliggende neurologische aandoening. Scheelzien kan constant aanwezig zijn of periodiek terugkeren, en kan gepaard gaan met lijding aan het lui oog (amblyopie) als het kind hier niet op tijd mee leert zien.

Diagnose wordt gesteld via een oogonderzoek waarbij de oogstand, dieptezicht en oogbewegingen worden beoordeeld. Tests zoals een cover-uncover test en meting van refractie zijn gebruikelijk, evenals evaluatie van binoculaire functies en eventueel beeldvorming bij verdenking op neurologische oorzaken.

Behandeling is afhankelijk van de oorzaak en leeftijd. Mogelijke opties zijn correctie van refractie met brillen, occlusietherapie of vision-therapy om de binoculaire samenwerking te verbeteren, prisma's, medicamenteuze of botulinumtoxin-injecties in de oogspieren, en indien nodig chirurgische correctie van de uiteenzetting van de oogspieren. Vroege behandeling verbetert de kans op volledig dieptezicht en vermindert het risico op blijvende visuele beperkingen.