plantenziekten

Plantenziekten zijn aandoeningen bij planten die worden veroorzaakt door levende ziekteverwekkers of door omgevingsfactoren. Biotische ziekteverwekkers omvatten pathogenen zoals schimmels, oomyceten, bacteriën, virussen, nematoden en parasitaire planten. Abiotische factoren omvatten onder meer droogte, extreme temperaturen, zout- of voedingsstoffenstekorten. Een onderscheid tussen biotische en abiotische oorzaken is essentieel voor diagnose en beheersing.

Pathogenen vertonen uiteenlopende levenscycli en infectiepatronen. Schimmels en oomyceten dringen meestal door bladeren of wortels binnen, vormen sporen en koloniseren weefsel. Bacteriën verspreiden zich vaak via water, besmette gereedschappen of insecten. Virussen worden meestal via vectoren overgebracht. Nematoden beschadigen wortels en kunnen zaden of scheuten infecteren. Parasitische planten, zoals dodder, onttrekken water en voedingsstoffen aan hun gastheer.

De ziektecyclus omvat inoculatie, infectie, verspreiding en ontwikkeling van symptomen. Omgeving speelt een cruciale rol; hoge luchtvochtigheid en gematigde temperaturen bevorderen veel infecties. Symptomen variëren van vlekken en verkleuring tot stengelverwelking, verwelkte scheuten en rotten van vruchten.

Diagnose vereist vaak combinatie van observatie van symptomen, tekenen op planten en laboratoriumonderzoek zoals microscopie, moleculaire methoden (PCR) of serologische tests.

Impact en beheer: plantenziekten kunnen oogst- en kwaliteitsverliezen veroorzaken en leiden tot economische schade. Beheersing gebeurt doorgaans volgens geïntegreerde gewasbescherming: gebruik van ziektevrije zaden of planten, gewasrotatie, sanering van besmette delen, resistente rassen, biologische bestrijding en waar nodig gerichte toepassing van fungiciden of andere bestrijdingsmiddelen. Quarantaine en toezicht voorkomen verspreiding naar nieuwe regio's.

Onderzoek en monitoring: plantgezondheidsdiensten en universiteiten bestuderen plantenziekten. Diagnostische laboratoria voeren tests uit; ziektevoorspellingen en advies helpen telers en beleidsmakers.