milieubelasting

Milieubelasting is een fiscale maatregel die een prijs oplegt aan activiteiten, producten of bronnen die milieuschade veroorzaken, met als doel externe kosten aan te pakken en tegelijkertijd inkomsten te genereren voor overheidsuitgaven. Milieubelastingen kunnen bestaan uit energietaksen (energiebelasting), koolstofbelastingen (CO2-belasting), vervuilingsheffingen, afval- en verpakkingsbelastingen en sommige belastingheffingen op transport en grondstoffen. In de Europese Unie spelen ook marktinstrumenten zoals de Emissiehandel (ETS) een vergelijkbare rol, zij het gebaseerd op een grens- en verhandelingssysteem in plaats van directe tarieven.

Een belasting zet een prijs op milieuschade per eenheid verbruik of uitstoot, waardoor producenten en consumenten gestimuleerd worden om minder te verbruiken, efficiënter te produceren en over te stappen op schonere technologie. De opbrengsten kunnen worden gebruikt voor milieu- en klimaatprojecten of om andere minder milieubelastende belastingen te verlagen, wat sprake is van een zogenaamd dubbel dividend.

Ontwerp en uitvoering van milieubelastingen vergen afwegingen zoals de juiste basiseenheid en tarief, vrijstellingen en compensatie voor sociale effecten, administratieve haalbaarheid en de exposure van bedrijven aan internationale concurrentie. Belangrijke vraagstukken zijn regressieve effecten, mogelijke verschuiving van lasten naar consumenten, en de kans op emissielekkage bij internationale concurrentie. Om beleidsdoelen te versterken kan grensoverschrijdende afstemming en importbeleid worden overwogen.

Evaluatie van milieubelastingen kijkt naar emissiereducties, energiereductie en verandering in consumentengedrag, evenals de opbrengsten en hun herbestemming. Kritieken richten zich op complexiteit, uitvoerbaarheid en de mogelijkheid dat belastingen onvoldoende effect hebben zonder aanvullende maatregelen. Milieubelastingen vormen daarmee een belangrijk instrument in de klimaat- en milieupolitiek, vaak als onderdeel van een bredere beleidsmix.