Emissiehandel

Emissiehandel, ook cap-and-trade genoemd, is een marktgebaseerd instrument om broeikasgasemissies te verminderen. Een plafond bepaalt hoeveel uitstoot is toegestaan binnen een sector of regio over een periode. Aan dat plafond worden emissie-rechten toegewezen; elk recht staat voor één ton CO2-equivalent. Bedrijven kunnen deze rechten verhandelen, zodat emissiereducties elders kunnen plaatsvinden tegen lagere kosten.

Bedrijven melden jaarlijks hun werkelijke emissies en leveren een gelijk aantal rechten in. Produceert een bedrijf minder, dan kan het overtollige rechten verkopen. Bij meer emissie moeten extra rechten worden aangekocht. Verhandelbaarheid levert een prijsprikkel op die investeringen in efficiëntere technologie kan aanmoedigen.

Het bekendste voorbeeld is de EU Emissiehandelssysteem (EU ETS), dat grote delen van de elektriciteits- en industrie-sector dekt; sinds 2012 omvat het ook luchtvaart binnen de EU. In de Verenigde Staten bestaan regionale systemen zoals California Cap-and-Trade en het Regional Greenhouse Gas Initiative (RGGI).

Kernontwerpkenmerken zijn gratis toewijzing versus veiling en instrumenten zoals de Market Stability Reserve (MSR), die overtollige rechten uit de markt haalt om prijsvolatiliteit te beperken. Het cap biedt een duidelijke emissiereductieambitie; handel biedt flexibiliteit en investeringsstimulansen.

Kritiekpunten zijn onder meer windfall-winst bij gratis allocatie, risico op koolstoffellekkage als productie verhuist, en prijsvolatiliteit. Voor sommige sectoren is aanvullende beleidsvoering nodig, zoals grensaanpassingen. Handhaving en transparantie blijven cruciaal voor betrouwbaarheid.

Emissiehandel ontstond als alternatief of aanvulling op koolstofbelasting en strikte regelgeving. Het EU-ETS is sinds de eerste invoering in meerdere fasen aangepast om strengere doelstellingen mogelijk te maken en markten stabiel te houden. Het concept heeft wereldwijd navolging gekregen.