macrofaagcellen

Macrofaagcellen, vaak aangeduid als macrofagen, zijn een type witte bloedcel en een kernonderdeel van het aangeboren immuunsysteem. Ze komen in vrijwel alle weefsels voor en functioneren als fagocyten: ze herkennen, omsluiten en verteren pathogenen, dode cellen en afvalstoffen. Daarnaast produceren ze cytokinen en chemokinen die ontstekingsreacties regelen en de recrutering van andere immuuncellen sturen. Ook presenteren macrofagen antigenen aan T-cellen via MHC-II, waardoor ze de verbinding tussen aangeboren en adaptieve immuniteit ondersteunen.

Oorsprong en aanwezigheid: macrofagen ontstaan uit monocyten in het bloed, afkomstig van voorlopercellen in bot en beenmerg. Een deel van de macrofagen blijft resident in weefsels, zoals lever (Kupffer-cellen), longen, hersenen (microglia) en huid (Langerhanscellen). Deze residentiële macrofagen passen zich aan de lokale omgeving aan.

Belangrijkste functies: bij ontstekingen fagocyteren macrofagen ziekteverwekkers en verwijderen apoptotische cellen en afval. Ze scheiden een breed scala aan cytokinen, zoals TNF-α, IL-1 en IL-6, en anti-inflammatoire mediatoren zoals IL-10 en TGF-β. Ze spelen een rol bij weefselherstel en remodellering en kunnen antigenen presenteren aan T-cellen om de adaptieve respons te activeren.

Polarisatie: het fenotype wordt vaak beschreven als M1 (pro-inflammatoir) of M2 (anti-inflammatoir/herstel), afhankelijk van signalen als IFN-γ/LPS of IL-4/IL-13. In werkelijkheid bestaan er gradaties en weefselspecifieke aanpassingen.

Ziekte en klinische relevantie: macrofagen spelen een cruciale rol bij infecties, ontstekingsziekten en kanker. Tumor-gerelateerde macrofagen kunnen tumorprogressie bevorderen; in atherosclerose dragen ze bij aan plaque-ontsteking. Behandelingsstrategieën richten zich op het moduleren van macrofaagfunctie en -rekrutering, bijvoorbeeld via CSF-1/CSF-1R-targeting en polarization-interventies.