literaal

Literaal is een Nederlands woord met zowel adjectieve als, zelden, zelfstandige naamwoordmatige functies. Het betekent letterlijk, exact of woordelijk en verwijst naar taal die geen figuurlijke betekenis hanteert. De term is afgeleid van het Latijnse littera “letter” en kom via het Franse littéral in het Nederlands terecht. In dagelijks taalgebruik is het minder gebruikelijk dan het synoniem letterlijk; literaal verschijnt vooral in formele, academische of theologische contexten en in vertaalwetenschap.

Als bijvoeglijk naamwoord wordt literaal gebruikt om een interpretatie of weergave te beschrijven die de letterlijke betekenis van een tekst vooropstelt, in tegenstelling tot figuurlijke of symbolische interpretaties. Voorbeelden zijn een literaal begrip of een literaal interpretatie van een bijbeltekst, waarbij men probeert woord voor woord de zinsopbouw en betekenissen te volgen. In translation studies wordt soms gesproken van een literaal vertaling, als contrast met een vrije of idiomatische vertaling.

In zeldzame gevallen kan literaal ook als zelfstandig naamwoord voorkomen, verwijzend naar iemand die de letterlijke betekenis van teksten centraal stelt; dit gebruik komt vooral voor in discussies over interpretatiewijzen en theologie. Het woord functioneert als formeler alternatief voor letterlijk en is minder gebruikelijk in alledaagse gesprekken.

Zie ook: letterlijk, figuurlijk, vertaling, literal translation.