hyperlipidemieën

Hyperlipidemieën verwijzen naar een groep aandoeningen waarbij lipiden in het bloed verhoogd zijn, met name LDL-cholesterol en triglyceriden, of een verlaagd HDL-cholesterol. Ze op zichzelf zijn vaak symptoomloos, maar vergroten het risico op atherosclerotische hart- en vaatziekten zoals coronaire hartziekte en beroerte. Hyperlipidemieën kunnen erfelijk van aard zijn of ontstaan door leefstijl, andere ziekten of medicatie.

Classificatie en oorzaken: Primair of genetisch (bijvoorbeeld familiale hypercholesterolemie of familiale gecombineerde hyperlipidemie) en secundair, door obesitas, diabetes mellitus type 2, hypothyreoïdie, nefrotisch syndroom, leverziekten of gebruik van bepaalde medicijnen. Leefstijl, waaronder een dieet met veel verzadigde vetten en weinig lichaamsbeweging, kan bijdragen aan verhoogde lipidewaarden.

Diagnose: De diagnose wordt meestal vastgesteld met een nuchtere lipidenbepaling, waarbij totaal cholesterol, LDL-cholesterol, HDL-cholesterol en triglyceriden worden gemeten. De behandeling en streefwaarden hangen af van het totale cardiovasculaire risicoprofiel. Bij verdenking op erfelijke vormen kan familiegeschiedenis en soms genetisch onderzoek worden overwogen. Klinische tekenen zoals xanthelasma of xanthomen kunnen bij ernstige gevallen voorkomen.

Behandeling: Levensstijlaanpassingen vormen de eerste lijn, waaronder een gezond dieet, gewichtsverlies, regelmatige lichamelijke activiteit en rookstoppage. Medicamenteuze behandeling is meestal gericht op verlaging van LDL-cholesterol: statines als eerste keuze, met aanvullende middelen zoals ezetimibe of PCSK9-remmers bij onvoldoende respons of zeer hoog risico. Bij ernstige hypertriglyceridemie kunnen fibraten of omega-3 vetzuren worden toegepast. Behandeling van onderliggende aandoeningen is ook belangrijk.

Prognose en preventie: Hyperlipidemieën zijn veelvoorkomend en vormen een belangrijke, beheersbare risicofactor voor hart- en vaatziekten. Vroege diagnose en adequate behandeling verminderen het risico op cardiovasculaire incidenten. Screening en follow-up zijn afgestemd op leeftijd, familiegeschiedenis en het individuele risicoprofiel.