herniatie

Herniatie is de protrusie van weefsel of een orgaan door een opening of verzwakte wand in het omliggende weefsel. De aandoening kan op verschillende plaatsen voorkomen en wordt vaak genoemd naar de betrokken regio of het soort weefsel. Voorbeelden zijn onder meer herniatie van de tussenwervelschijf (disc herniatie) en verschillende soorten buikwand-hernia zoals inguinale of umbilicale hernia.

Veelvoorkomende typen zijn buikwand-hernia's (inguniaals, femoraal, umbilicaal en incisiëel) en hiatale hernia. Een inguinale hernia ontstaat wanneer buikinhoud door een opening in de buikwand in de lies uitpuilt; een umbilicale hernia door de navel; een incisiële hernia door een litteken na een operatie. Een hiatale hernia verplaatst een deel van de maag door het middenrif naar de borstholte. Discus herniatie is een verschuiving van kernmateriaal uit een tussenwervelschijf die druk op nabijgelegen zenuwen kan veroorzaken.

Oorzaken en risicofactoren zijn zwakte in bindweefsel, veroudering, obesitas, zwangerschap, chronische hoest of obstipatie, en regelmatig zwaar tillen. Een eerdere operatie kan littekenweefsel veroorzaken waarmee toekomstige herniaties kunnen ontstaan. De uiteindelijke oorzaak is vaak een combinatie van verzwakking en verhoogde druk in het gebied.

Symptomen variëren per type. Buikwand-hernia's presenteren zich meestal als een zichtbare of voelbare zwelling die bij inspanning toeneemt. Discus herniatie geeft rugpijn met uitstralende beenpijn. Hiatale hernia veroorzaakt vaak branderig gevoel of zure reflux. Diagnostiek omvat klinisch onderzoek en beeldvorming zoals echografie voor buikwandhernia's, MRI of CT voor disc-hernia en endoscopie bij hiatalehernia.

Behandeling hangt af van type en klachten. Veel hernias zijn conservatief beheersbaar met gewicht beheersen, fysiotherapie en aanpassingen in activiteit; pijnstillers en ontstekingsremmers kunnen helpen. Chirurgie is aangewezen bij klachten die persisteren of bij risico op complicaties. Voor buikwand-hernia's bestaan open of laparoscopische reparaties met hechting of mesh; voor discus herniatie zijn discectomie of microdiscectie mogelijk; hiatale hernia kan fundoplicatie vereisen. De prognose is doorgaans goed na adequate behandeling, maar recidief of complicaties komen voor.