geheugensporen

Geheugensporen, ook wel engrams genoemd, zijn veronderstelde blijvende fysieke of biochemische veranderingen in het zenuwstelsel die een geheugen representeren en ophalen mogelijk maken. Ze vormen de neurale basis van herinneringen en geven aan hoe opgedane informatie wordt opgeslagen in netwerken.

Historisch gezien introduceerde de Duitse bioloog Richard Semon de term engram in het begin van de 20e eeuw. In de hedendaagse neurowetenschap wordt gesproken over geheugensporen als resultaat van synaptische plasticiteit, waarbij veranderingen in verbindingen tussen neuronen een geheugen blijvend kunnen verankeren. Een gangbaar mechanistisch kader is lange termijnpotentiëring (LTP), een proces van versterking van synaptische verbindingen als reactie op herhaalde activiteit.

Bij leren ontstaan geheugensporen door specifieke patronen van neuronale activiteit, wat leidt tot blijvende wijzigingen in synapsen en netwerken. Het hippocampus speelt een centrale rol bij het coderen van context en episodische informatie, terwijl de opslag later steeds meer in corticale netwerken plaatsvindt en zo langetermijnrepresentaties vormt.

Retrieval roept de opgeslagen representatie weer op door cues en context. Huidige onderzoeken tonen aan dat ophalen vaak gepaard gaat met reconstructieve reactivatie van een breed neuronaal netwerk; herinneringen kunnen bij reconsolidatie eventueel veranderen.

Bewijs voor geheugensporen komt uit dierstudies en menselijke beeldvorming, en technologische ontwikkelingen zoals optogenetica laten toe om specifieke engramneuronen te activeren. Desondanks blijft de exacte aard en lokalisatie van geheugensporen onderwerp van debat: geheugen wordt gezien als deels distributief en contextafhankelijk in plaats van een enkel, vast fragment.

Zie ook: engram, synaptische plasticiteit, lange termijnpotentiëring, geheugenconsolidatie.