feitenvaststelling

Feitenvaststelling is het proces waarbij de feitelijke gebeurtenissen en omstandigheden die relevant zijn voor een rechtszaak of besluit worden vastgesteld. In de Nederlandse rechtspraktijk wordt het vaak toegepast door de rechter of een daartoe aangewezen onafhankelijke instantie en kan het zowel in civiele procedures als in administratieve besluiten voorkomen. Het doel is om een objectieve en duidelijke basis te creëren voor de beantwoording van rechtsvragen, door vast te stellen welke feiten bewezen zijn en welke feiten nog betwist.

Tijdens feitenvaststelling kunnen diverse middelen worden ingezet. Voorbeelden zijn het horen van getuigen en partijen, het overleggen van documenten en digitale bewijsmiddelen, expertises en onderzoeks- of inspectiebezoeken ter plaatse. De rechter kan een of meerdere experts benoemen, vragen voor feitelijke vaststelling laten formuleren en partijen gelegenheid geven om bewijsopdrachten aan te dragen. Het proces is gericht op het scheiden van feitelijke vaststellingen van de juridische beoordeling: pas nadat feiten zijn vastgesteld, vindt toepassing van het relevante recht plaats.

De uitkomst van feitenvaststelling heeft doorgaans bindende invloed op het vervolg van de procedure. De vastgestelde feiten vormen de grondslag voor de beslissing en kunnen leiden tot bewijs- of bewijsrechtelijke conclusies. Feitenvaststelling is geen volledig alternatief voor een volledige rechtszitting; het is een hulpmiddel om de feitelijke grondslag zo helder mogelijk te krijgen, terwijl beschermings- en procedurele waarborgen voor partijen in acht blijven.

Competenties en grenzen: de methode moet transparant, proportioneel en zorgvuldig plaatsvinden, met waarborgen tegen misbruik en met respect voor privacy en juridische regels. Het begrip komt vooral voor in civielrechtelijke en administratieve context en kan variëren in detaillering per rechtsgebied.