gelegenheid

Gelegenheid is een Nederlands zelfstandig naamwoord (de gelegenheid) met de betekenis 'gunstige tijd of positie om iets te doen; kans of gelegenheid'. Het verwijst vaak naar een concrete situatie waarin handelen mogelijk is, of naar een geschikt moment om iets te doen. De term wordt gebruikt in zowel alledaags als formeler taalgebruik, en kan wijzen op een tijdelijk voordeel of gelegenheid om iets te bereiken.

Het woord stamt uit gelegen, 'gunstig gelegen; op een juiste plek of tijd', afgeleid van het werkwoord liggen. Met de suffix -heid vormt het een abstract begrip: de toestand van gelegen zijn. In de loop van de tijd is de betekenis uitgebreid naar 'kans om iets te doen' of 'opportunity'.

Veelgebruikte uitdrukkingen zijn: zich voordoen (de gelegenheid doet zich voor), de gelegenheid aangrijpen (de kans grijpen), gebruikmaken van de gelegenheid, of wachten op een gunstige gelegenheid. Daarbij verwijst gelegenheid vaak naar praktische tastbare omstandigheden die handelen mogelijk maken, niet alleen naar theoretische mogelijkheid.

Voorbeelden: Toen de gelegenheid zich voordeed, greep hij zijn kans. Deze aanbieding biedt u de gelegenheid om te besparen. Er was geen gelegenheid om te praten tijdens de vergadering.

Vergelijkbare termen zijn kans, mogelijkheid, moment. Verschillen: gelegenheid legt de nadruk op een gunstige of gepaste situatie om iets te doen, terwijl kans of mogelijkheid meer algemeen een mogelijke uitkomst aanduiden.