concentratievermogen

Concentratievermogen is het vermogen om aandacht gericht te houden op een taak of stimulus, terwijl storende invloeden worden genegeerd of onderdrukt. Het omvat het vasthouden van aandacht over tijd (volgehouden aandacht), het selectief richten van aandacht op relevante informatie, en het vermogen om aandacht te verdelen of te schakelen wanneer dat nodig is. Samen met werkgeheugen en inhibitie vormt het een kernonderdeel van de uitvoerende functies die doelgericht gedrag mogelijk maken.

Onderzoekers onderscheiden doorgaans meerdere componenten van concentratievermogen: volgehouden aandacht (het langdurig blijven focussen), selectieve aandacht (het richten op relevante informatie terwijl afleidende prikkels buiten beschouwing blijven), en verdeelde aandacht (het gelijktijdig verwerken van meerdere taken). Cognitieve flexibiliteit speelt hierbij vaak een rol bij het overschakelen tussen taken.

Concentratievermogen ontwikkelt zich in de kindertijd en varieert met leeftijd en ervaring. Het kan verbeteren door oefening, maar kan ook afnemen bij vermoeidheid, hoge mentale belasting, slaapgebrek en lichamelijke of psychische aandoeningen. Omgevingsfactoren zoals lawaai, slecht licht en een ongestructureerde dag kunnen een negatieve invloed hebben.

Verschillende aandoeningen en omstandigheden kunnen het concentratievermogen verminderen, waaronder ADHD, angst- en depressieve stoornissen, slaapstoornissen en medicijngebruik. Bij aanhoudende of ernstig beperkende concentratieproblemen kan professionele evaluatie nuttig zijn.

Meting van concentratievermogen gebeurt met cognitieve taken zoals continue performance tests (CPT), de Stroop-taak en andere aandachtstaken, naast vragenlijsten en observaties. Praktische benaderingen om concentratie te verbeteren zijn onder meer een consistente werkroutine, het opdelen van taken in behapbare blokken, het plannen van korte pauzes, het verwijderen van afleidingen, regelmatige lichaamsbeweging en voldoende slaap.