bewaken

Bewaken is een Nederlands werkwoord dat toezicht houden over een persoon, een situatie of een systeem betekent met als doel veiligheid, stabiliteit of een goede werking te waarborgen. Het omvat doorgaans zowel waakzaamheid als het nemen van tijdige interventies wanneer risico’s dreigen of afwijkingen optreden. Bewaken kan zowel een actieve handeling zijn (bijvoorbeeld ingrijpen) als een voortdurende waakzaamheid in een proces of situatie impliceren.

Toepassingsgebieden horen bij beveiliging en ordehandhaving, gezondheidszorg en zorgverlening, en operationeel management. Zo kan een grens of een gebouw worden bewaakt; in ziekenhuizen worden patiënten en hun vitale functies bewaakt; en in organisaties wordt voortgang, kwaliteit en risico’s bewaakt om doelstellingen te halen en processen te verbeteren. In de informatie- en informatietechnologiewereld betreft bewaken vaak het monitoren van systemen en diensten om beschikbaarheid, prestaties en veiligheid te garanderen.

Methoden en hulpmiddelen variëren van fysieke aanwezigheid en patrouilles tot technologische middelen zoals camera’s, alarminstallaties en monitoringdashboards. Werkwijzen bestaan uit checklists, escalatieprotocollen en rapportages die afwijkingen vastleggen en tijdig corrigeren. Het begrip heeft een brede toepasbaarheid in zowel operationele als strategische contexten.

Etimologie: bewaken is afgeleid van waken met het voorvoegsel be-, waarmee nabijheid of toebehoren wordt gesuggereerd. Verwante termen zijn bewaking (surveillance, toezicht), bewaker (watchman) en bewaaksysteem (monitoringssysteem).