autoimmuunstoornissen

Autoimmuunstoornissen zijn aandoeningen waarbij het immuunsysteem het eigen lichaam aanvalt en beschadigt. Bij deze aandoeningen verloopt de afweer verstoord: cellen of weefsels worden ten onrechte aangevallen. De aandoeningen zijn zeer divers en kunnen elk lichaamsdeel treffen of systemisch zijn. Sommige autoimmuunstoornissen gaan gepaard met autoantistoffen die gericht zijn tegen specifieke weefsels, terwijl bij anderen vooral T-celgemedieerde afweer een rol speelt.

Oorzaken en risicofactoren: De ontwikkeling van autoimmuunstoornissen ontstaat door een combinatie van genetische aanleg en milieufactoren. Erfelijke factoren worden ondersteund door varianten in HLA-genen; omgevingsinvloeden zoals infecties, roken en hormonale factoren kunnen het risico verhogen. Het bestaan van triggers en perioden van verhoogde activiteit komen voor bij veel aandoeningen.

Veelvoorkomende voorbeelden van autoimmuunstoornissen zijn reumatoïde artritis, systemische lupus erythematodes (SLE), type 1 diabetes mellitus, auto-immuun thyroiditis (bijv. Hashimoto en Graves), multiple sclerose en inflammatoire darmziekten zoals ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. De onderliggende mechanismen variëren: wantrouwen van het immuunsysteem tegen eigen weefsels, autoantistoffen en/of T-celactivatie. Klinische presentatie verschilt per aandoening en per individu.

Diagnose en behandeling: Diagnose is gebaseerd op klinische symptomen, laboratoriumtesten (autoantistoffen, ontstekingsmarkers) en beeldvorming, vaak in combinatie met evaluatie door specialisten. Behandeling richt zich op het onderdrukken van de afweer, het verminderen van ontsteking en het voorkomen van orgaanschade. Veel gebruikte middelen zijn immunosuppressiva, DMARDs (ziekte-modificerende antireumatische middelen), biologische therapieën en symptoomgerichte zorg. Prognose varieert sterk per aandoening en individu; veel autoimmuunstoornissen vereisen langdurige follow-up en multidisciplinaire zorg. Onderzoek richt zich op vroege diagnose, personaliseerde therapie en het begrijpen van triggers.