accretie

Accretie is een proces waarbij een object groeit doordat materie eraan wordt toegevoegd. Het woord komt van het Latijnse accretio, dat 'groei door aangroei' betekent. In de wetenschappen verwijst accretie naar elke vorm van opeenhoping van materie die de massa of omvang vergroot, meestal via zwaartekrachtsbinding, botsingen of chemische bindingen.

In de astronomie en astrofysica beschrijft accretie het naar zich toetrekken en opnemen van gas, stof of ander materiaal door een centraal massief object, zoals een ster, witte dwerg, neutronenster of zwarte gat. Het aangetrokken materiaal kan een draaiende accretiedisk vormen; door verlies van hoekmomentum valt het geleidelijk in het centrale object en komt energie vrij als straling. De accretiesnelheid en grenzen zoals de Eddington-limiet bepalen de maximale helderheid.

Tijdens de vorming van planeten vindt accretie plaats in een protoplanetair schijf rond een jonge ster. Kleine stofkorrels botsen en plakken samen tot grotere deeltjes, die uitgroeien tot planetesimalen en vervolgens tot protoplaneten. Door runaway groei en oligarchische groei kunnen deze lichamen verder groeien tot volwaardige planeten. Migratie kan daarbij ook een rol spelen.

In de geologie verwijst accretie naar groei van de aardkorst door toevoeging van materiaal van andere platen of sedimenten, bijvoorbeeld langs subductiezones waar sedimenten en stukken oceaanbodem aan een continentale rand worden toegevoegd. Zulke accretie-gebieden en accretie-wedges dragen bij aan de vergroting van landmassa en aan veranderingen in tectonische structuren.

Accretie verschilt van aggregatie doordat het meestal externe materie toevoegt aan een bestaand lichaam en vaak gepaard gaat met veranderingen in structuur en dynamica. In de astronomie is accretie cruciaal voor de vorming van sterren en planeten, terwijl in de geologie accretie bijdraagt aan crustale groei en tectonische evolutie.

Zie ook: accretiedisk, accretie-gebieden, accretie-wedges, planetesmaal, protoplanet en subductie en Roche-lobe overflow.