Zenuwstelselaandoeningen

Zenuwstelselaandoeningen zijn ziekten die het zenuwstelsel aangrijpen, inclusief het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel (de zenuwen buiten het centrale zenuwstelsel). Ze ontstaan door uiteenlopende oorzaken en leiden vaak tot problemen met beweging, gevoel, coördinatie, spraak, geheugen of autonome functies zoals hartslag en darmfunctie. De ernst en het verloop variëren sterk tussen individuen en aandoeningen.

Zenuwstelselaandoeningen worden vaak ingedeeld volgens het betrokken systeem en het onderliggende mechanisme. Hoofdgroepen zijn: centrale zenuwstelselaandoeningen (hersenen en ruggenmerg) en perifere zenuwstelselaandoeningen. Binnen deze groepen spreekt men van degeneratieve aandoeningen (bijv. ziekte van Alzheimer, Parkinson, ALS), demyeliniserende ziektes (bijv. multiple sclerose), vasculaire aandoeningen (beroerte), inflammatoire en infectieuze aandoeningen, metabole en toxische aandoeningen, traumatische letsels en aangeboren aandoeningen.

Symptomen variëren maar kunnen leiden tot zwakte of verlamming, gevoelsstoornissen, coördinatieproblemen, epileptische aanvallen, geheugen- en taalproblemen, pijn en autonome verstoringen. Diagnostiek bestaat uit anamnese, neurologisch onderzoek en beeldvorming zoals MRI of CT. Verdere tests kunnen EEG, lumbaalpunctie, bloedonderzoek en neuropsychologische evaluaties omvatten. Behandeling is afhankelijk van de aandoening en kan medicatie, fysiotherapie, revalidatie, chirurgie en leefstijlaanpassingen omvatten. Voor sommige aandoeningen bestaan ziekte-modificerende therapieën die de progressie kunnen vertragen.

Prognose is zeer afhankelijk van de specifieke diagnose en de tijdige behandeling. Veel aandoeningen blijven chronisch, maar met adequate zorg kunnen symptomen worden beheerd en de kwaliteit van leven behouden. Preventie richt zich op risicofactoren zoals roken, hoge bloeddruk, diabetes en leefstijlkeuzes, evenals vroege diagnose en neuro-revalidatie.