gevoelsstoornissen

Gevoelsstoornissen zijn afwijkingen in de waarneming van stimuli zoals aanraking, pijn, temperatuur en proprioceptie, of in de verwerking van deze signalen door het zenuwstelsel. Ze kunnen tijdelijk optreden of chronisch zijn en kunnen lokaal aanhouden of meerdere lichaamsdelen betreffen.

Verschijningsvormen variëren, maar komen vaak voor als paresthesieën (tintelingen, prikkelingen), dysesthesieën (onprettige, soms pijnlijke sensaties), hypoesthesie (verminderde gevoeligheid), hyperesthesie (verhoogde gevoeligheid) of volledige sensorische verlies (anesthesie). Pijnlijke gevoelsstoornissen komen regelmatig voor en kunnen spontaan of door prikkels ontstaan.

Oorzaken zijn divers en omvatten perifere en centrale aandoeningen. Veelvoorkomende oorzaken zijn zenuwbeschadiging door diabetes, alcoholmisbruik of vitaminedeficiënties; zenuwbeklemming zoals bij carpaletunnelsyndroom; ruggenmerg- of hersenletsels (bijvoorbeeld na beroerte of bij multiple sclerose); ontstekingen of infecties (zoals herpes zoster); medicatie of toxische beïnvloeding; en metabole of inflammatoire aandoeningen.

Diagnostiek bestaat uit anamnese, een neurologisch onderzoek en gericht onderzoek naar sensorische functies. Bloedonderzoek kan onderliggende oorzaken opsporen (diabetes, B12-tekort, schildklierfuncties). Beeldvorming zoals MRI/CT kan betrokken letsels aantonen; zenuwgeleidingstesten en kwantitatieve sensorietesten kunnen de aard en ernst beoordelen.

Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak en op symptoomgerichte zorg. Medicatie tegen neuropatische pijn (bijv. gabapentine, pregabaline, duloxetine, amitriptyline) kan worden toegepast, evenals topische middelen, fysiotherapie en ergotherapie. Leefstijlaanpassingen (beter suikerbeheer, vitamine-suppletie indien nodig) kunnen de prognose verbeteren. De uitkomst varieert per oorzaak; sommige stoornissen blijven chronisch.