Werkelijke

Werkelijke is een bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands met de betekenis “echt”, “real” of “daadwerkelijk”. Het geeft aan dat iets bestaat in de werkelijkheid of daadwerkelijk is in tegenstelling tot wat wordt voorgesteld of beweerd. Het wordt gebruikt voor zelfstandig naamwoorden zoals waarde, oorzaak, grootte en betekenis, bijvoorbeeld de werkelijke waarde, de werkelijke oorzaak, de werkelijke grootte. Het woord kan ook als bijwoord functioneren met dezelfde spelling, bijvoorbeeld in de uitdrukking Het is werkelijk waar.

Etymologie en geschiedenis: het woord is afgeleid van het zelfstandig naamwoord werk met het achtervoegsel -elijk, waarmee adjectieven worden gevormd die doorgaans “van/door middel van” betekenen. In de loop der tijd is de betekenis van werkelijke verschoven van een relatie tot werk naar een bredere notie van wat daadwerkelijk bestaat of waar is. Daarmee is het nauw verweven met het zelfstandig naamwoord werkelijkheid.

Gebruik en nuance: in formele of technische taal markeert werkelijke de tegenstelling met wat lijkt, wordt verondersteld of slechts hypothetisch is. Het wordt vaak gebruikt in contexten als wetenschap, economie of recht om feitelijke staten of waarden aan te duiden. Synoniemen zijn feitelijk en echt, maar elk draagt een eigen nuance: feitelijk verwijst vaak naar data of concrete feiten, terwijl echt meer verwees naar authenticiteit. De uitdrukking in werkelijkheid is gebruikelijk om het verschil tussen theorie en praktijk te benadrukken.

Zie ook: werkelijkheid, feitelijk, echt, waarheid.