Waarbij

Waarbij is een Nederlands betrekkelijk voegwoord en bijwoord dat een bijstellende ofrelatieve bijzin inleidt die de wijze, methode of omstandigheid beschrijft waarmee iets gebeurt. Het geeft een relatie aan tussen het antecedent (het zinsdeel waarnaar verwezen wordt) en de in de bijzin genoemde situatie, vaak te vertalen als "whereby", "by which" of "in which". Het gebruik is vooral formeel en veelvoorkomend in geschreven taal, zoals contracten, beleidsdocumenten en wetenschappelijke teksten.

De combinatie bestaat uit het betrekkelijk woord waar en het voorzetsel bij; samen functioneert het als een subordinator die de bijzin afhankelijk maakt van de hoofdzin. Het onderwerp van de bijzin kan verschillend zijn van het onderwerp van de hoofdzin. Voorbeelden: "Er is een regeling waarbij alle leden zich aan de regels moeten houden." "Het proces waarbij data worden verzameld, is vastgesteld." "Wij ontwikkelen een systeem waarbij fouten automatisch kunnen worden opgespoord."

Vergeleken met andere vormen uit dezelfde familie: "waarin" betekent meestal "in which" en wijst op plaats of context, "waarmee" verwijst naar instrumenten of middelen, en "waarop" naar een bepaald punt of doel. "Waarbij" legt vooral de nadruk op de methode of procedure waardoor iets gebeurt. In formele, juridische en beleidsmatige teksten is het gebruikelijk en nauwkeurig om een specifieke relatie met betrekking tot werkwijze of regeling uit te drukken.