Terugrekenen

Terugrekenen is het proces waarbij men een oorspronkelijke waarde achterhaalt uit een bekende uitkomst en de bijbehorende berekeningsregel. Door de berekening om te draaien of een model om te keren kan men de input bepalen die tot de gegeven output heeft geleid. Het concept wordt in verschillende vakgebieden toegepast en vereist meestal een duidelijke omkering van de wiskundige relatie.

Het woord is samengesteld uit terug- en rekenen en wordt in het Nederlands ook wel back-calculation genoemd in het Engels. Het gaat vaak om inverse functies of om het oplossen van een vergelijking naar de onbekende variabele.

Toepassingsgebieden: wiskunde en statistiek, financiën en economie, prijsberekening, meet- en productieprocessen. In elk domein gaat het om het achterhalen van een input wanneer de output bekend is en de relatie daartussen bekend is.

Voorbeelden:

Voorbeeld 1: Een product kost 120 euro inclusief 20% btw. Terugrekenen naar het bedrag exclusief btw geeft 120 / 1,20 = 100 euro; het btw-bedrag is dan 20 euro.

Voorbeeld 2: Bij een lineair model y = a x + b met bekende a, b en y, kan men x berekenen als x = (y − b) / a.

Belangrijke aandachtspunten: het terugrekenen vereist een invertibele relatie en een eenduidige mathematische structuur. Als de relatie niet eenduidig is of als er rounding- of meetfouten optreden, kan terugrekenen onzeker zijn. Controleer ook altijd de gebruikte eenheden en de gewenste nauwkeurigheid.

Zie ook: inverse functie, terugwerkende berekening, back-calculation, reverse engineering.