exclusief

Exclusief is een Nederlands woord dat als bijvoeglijk naamwoord en als bijwoord wordt gebruikt om aan te geven dat iets uitsluitend is, of dat iets buiten bepaalde zaken valt. Als bijvoeglijk naamwoord kan exclusief verwijzen naar producten, diensten of gelegenheden die gericht zijn op een select gezelschap, of die zich kenmerken door kwaliteit, design of prestige. Voorbeelden: een exclusief hotel, een exclusieve collectie, toegang tot een exclusieve club. Als bijwoord of voorzetsel geeft exclusief aan wat niet is inbegrepen of wat buiten beschouwing wordt gelaten, bijvoorbeeld prijs exclusief BTW of kosten exclusief vervoer.

Etymologie: exclusief komt uit het Franse exclusif, afgeleid van Latijns exclusivus, van excludere 'sluiten, uitsluiten'. In het Nederlands is de betekenis in de loop der tijd uitgebreid met de constellatie van prestige en beperking.

Gebruik en nuance: in marketing kan exclusief een premium imago oproepen, terwijl in contracten en prijsaanduidingen duidelijkheid biedt over wat wel en niet is inbegrepen. Een 'exclusieve' aanbieding suggereert vaak beschikbaarheid voor een beperkte groep, terwijl 'uitsluitend' of 'alleen' een lichtere nadruk op enkelheid leggen. Tegenoverstelling: inclusief geeft aan dat kosten en onderdelen wél zijn inbegrepen. Zie ook termen als uitsluitend en inclusief.