constellatie

Een constellatie is een gebied aan de hemel dat door mensen als een herkenbaar patroon van sterren wordt waargenomen. In de astronomie verwijst de term ook naar een vast gebied op de hemelbol dat de 88 officiële constellaties omvat die door de Internationale Astronomische Unie (IAU) zijn afgebakend. De sterren waaruit een constellatie bestaat, staan vaak op grote afstand van elkaar en hebben niets met een fysieke structuur te maken; ze vormen enkel een optische figuur bij een oppervlakkige projectie vanuit de aarde.

Historisch gezien werden verschillende sterrenpatronen in talloze culturen in kaart gebracht voor navigatie, tijdmeting en mythevorming. In de moderne astronomie werden in de 20e eeuw de grenzen van de 88 constellaties gestandaardiseerd door de IAU, op basis van voorstellen van Eugène Delporte uit 1930; deze grenzen vullen het hele hemelvlak.

Constellaties dienen zowel als referentiepunten voor positional astronomy als voor het kenbaar maken van sterrenbeelden en hemelzones, zoals de 12 zodiacale constellaties langs de ecliptica. Een aantal bekende voorbeelden zijn Orion, Cassiopeia, en Scorpius; de grote Beer (Ursa Major) is een bekende asterisme binnen de constellatie Ursa Major.

Observaties van een constellatie hangen af van de waarnemingspositie en het seizoen: sommige constellaties zijn circumpolair voor hogere breedtegraden, terwijl andere niet boven de horizon komen. Het concept constellaties helpt bij kaartvorming, navigatie en educatie, maar de sterren zelf zijn fysiek onafhankelijk van de figuren die mensen erin zien.