constellaties

Een constellatie is een herkenbaar patroon van sterren dat vanuit de aarde als een bepaalde vorm wordt waargenomen. In de astronomie verwijst de term ook naar een gebied op de hemelbol dat door dat patroon wordt gedefinieerd. De 88 officiële constellaties, vastgesteld door de Internationale Astronomische Unie (IAU), vormen samen de moderne kaart van de hemel en dienen als referentie om sterren en andere hemelobjecten aan te duiden.

Historisch gezien keken vele beschavingen naar dezelfde stukken hemel en kende men eigen patronen en namen toe. In de Griekse mythologie liggen vele bekende namen, zoals Orion en Cassiopeia, verankerd, terwijl ook Chinese, Babylonische, Arabische en Indiase tradities bijdroegen aan de rijkdom aan hemelverhalen. De huidige lijst van 88 constellaties is een universele indeling die astronomen wereldwijd gebruiken om posities te communiceren en kaarten te lezen.

Constellaties bestrijken de hele hemelbol en komen zowel in het noordelijk als het zuidelijk halfrond voor. Hun zichtbaarheid varieert met het seizoen en de locatie op aarde; sommige zijn het hele jaar door zichtbaar vanaf bepaalde breedtegraden (circumpolair), andere alleen bij bepaalde jaargetijden. Enkele populaire voorbeelden zijn Orion, Ursa Major, Cassiopeia en Scorpius. De dierenriem omvat twaalf constellaties langs de ecliptica die de zon vanuit de aarde schijnbaar volgen.

Technisch gezien hebben constellaties grenzen in het equatoriale coördinatenstelsel (Right Ascension en Declination); de IAU-definities maken het mogelijk om sterren, nevels en sterrenstelsels precies aan één patroon toe te wijzen. Hoewel de patronen herkenbaar zijn, bestaan de sterren op grote afstand van elkaar en ontstaat het beeld vooral vanuit ons kijkpunt.