waaruit

Waaruit is een Nederlands samengestelde betrekkelijke voornaamwoord dat wordt gebruikt om te verwijzen naar een ding waaruit iets voortkomt of kan worden afgeleid. Het heeft de betekenis van “from which” of “out of which” en wordt ingezet om een betrekkelijke bijzin te koppelen aan een eerder genoemd antecedent, vaak een materiaal, bron of feit.

Het antecedent is meestal een substantief dat een oorsprong of bron aanduidt, zoals een materiaal, een object of een abstracte bron zoals gegevens of conclusies. De bijzin die volgt geeft aan wat uit die bron voortkomt of wat daarin besloten ligt. In schilders- of technologielijnen wordt vaak gebruik gemaakt vanwaaruit-constructies om de relatie duidelijk te maken.

Voorbeelden:

- Het materiaal waaruit de doos is gemaakt, is karton.

- De conclusie waaruit bleek dat de verdachte schuldig was, werd daadwerkelijk gepubliceerd.

- De gegevens waaruit blijkt dat de cijfers stijgen, worden dagelijks bijgewerkt.

Vormen en varianten:

Waaruit kan ook worden vervangen door de twee-partijconstructie met waar en uit, bijvoorbeeld: Het materiaal waar de doos uit is gemaakt. Beide vormen zijn grammaticaal correct; de fused vorm zoals waaruit is gebruikelijker in formeler of dichterlijk taalgebruik, terwijl de twee-partijvariant veel voorkomt in alledaagse taal.

Context en gebruik:

Waaruit wordt vooral gebruikt wanneer de bron of oorsprong centraal staat en er uit die bron iets kan worden afgeleid. Het onderscheid met andere samengestelde betrekkelijke voornaamwoorden wordt gemaakt op basis van de gebruikte prepositie, zoals uit, van, over, waarin, waarmee, etc.